Brief History of Barangay Urzadan

Kasakbayan ti tawen 1872, ken ibebettak iti maikadua a gubat iti sangalubongan 1030-1945. Adda idin dagiti agindeg a tattao iti away a maaw-awagan iti “NABANTEY”. Isuda dagiti tattao nga naggapu kadagiti nagduduma nga ili ti Mountain Province, kas kadagiti ili ti Sagada, Bontoc, ken dadduma pay nga ili.

Nasaliwanwan ken naurnos ti panagbiagda, pa-addaen da dagiti kasapulan da babaen iti kinasalukag, kinapigsa ken kinagagetda a mangtrabaho iti daga nga nagdappatanda. Aguma ken agmula da kadagiti nagduduma nga kita dagiti bukbukel, natnateng, pagay ken dadduma pay a mabalin a pagapitan kadagiti taraon a mangsabet kadagiti pagkasapulan ti tao iti inaldaw aldaw. Managtarakenda kadagiti nagduduma nga dingoen a mabalin a pakairanudan. Aganup met dagiti dadduma kadagiti nagduduma nga kita ti atap nga animal manipud kadagiti kabakiran ken managpartuatda pay kadagiti naduduma a kagawaan iti uneg ti pagtaengan, ket dagiti dadduma a produkto da ilako wenno isukatda, kadagiti dadduma a produkto a kasapulanda manipud kadagiti dadduma nga barangay wenno ili.

Iti panaglabas dagiti panawen ken saan a maliklikan ti panagadu dagiti agindeg iti Nabantey, napanunot dagiti natataengan (Lal-lakay) kadagiti Familya ti posible a pagbanagan dagiti kaputotanda iti masakbayan, napagnunumoan ngarud babaen iti naaramid idi a panagtataripnong maipapan iti lugar a nasaysayaat ken mabalin nga umalisan dagiti tattao nga agnaed iti Nabantey, gapuna nga napagnunumoanda a manipud iti sigud a lugarda ket umalisdan, nagnagnada ngarud nga imetda dagiti kagawaanda a simmalog a nagturong iti napilida a lugar wenno away a masarakan iti sakaanan ti bantay, ti lugar a siguden a napanaganan idi ti URZADAN ket idiayda nga nagkabra iti daga a pagisaadanda kadagiti balay wenno pagtaengan da.

Iti sigud a pagsasao dagiti nagkauna a tattao a nagnaed iti nabantey, ti sao nga URZA ket naggapu iti lakay a pagsasao ti Mountain Province a no maiyulog iti pagsasao nga Iloco ti kayatna a sawen ket “Dis-saagan” wenno “sakaanan ti bantay a dumna iti igid ti karayan” ken manipud idin inggana nga umad-adun ti bilang dagiti agnaed ditoy, nagtultuloy ti awag iti daytoy a lugar nga “URZADAN”. Kabayatan ti panaglabas dagiti adu a tawen ken panagnaed dagiti tattao ditoy Urzadan, naurnos ken naulimek ti panagbiag dagiti tattao, ken tugot-tugotda pay laeng ti kultura nga inda nabangonan kas kadagiti panagkaykaysa, panagkikinnaawatan, panatitinulong, panagtulnog ken panagdayaw wenno panagraem kadagiti naggannak, ken kadagiti natataengan a tattao, kangrunaan na ti panagbuteng iti Dios a mabigbigbig nga Apo Dios a mangmangted kadagiti isu amin a kasapulan, ket no aniaman dagiti nasken a matinong wenno mapagsasaritaan a pakaseknan ti pagsayaatan dagiti agindeg ket pagsasaritaan da lattan wenno solbaren iti lugar a ma-awawagan iti “dap-ay” wenno “abong” babaen kadagiti lalakay iti Urzadan.

Dimteng ti panawen a simmangbay ditoy Urzadan dagiti kunkunada nga Misyonero nga Amerikano a mangibumbunannag iti sao ti Apo, ken nagserbida pay nga mannursuro, nga insursuro da no kasano ti agbasa ken agsurat ken dadduma pay nga wagas ti trabaho ken isu metten ti tiempo nga in-inut nga maipasdek ti damo nga pagadalan iti primary ditoy Municipal District ti Suyo, Ilocos Sur ditoy Urzadan.

Idi bimtak ti Maikadua nga Gubat nga Sangalubongan, ditoy Urzadan ti maysa nga nagkampoan dagiti Hapones. Kadagidi a panawen, nagsagrap iti rigat, bisin pannakaidadanes, panagdandanag ken panagbutbuteng dagiti tattao kabayatan ti kaadda dagiti natuturay a Hapones nga nagnaed ditoy Urzadan isu nga nagbakuit dagiti tattao. Adda dagiti nagturong iti parte ti Kumilat ken Sumalis- ngem adda latta dagiti nasurotan dagiti Hapones nga pinatpatay da. Manipud idin, dagiti nakalasat nga nagbakuit nasina-sina dan, napanda idiay Lubnac, Sigay ken iti Del Pilar.

Idin agtalnan ti aglawlaw ken simmayaat ti pannakilangen dagiti Hapones, pinagawid dan dagiti tattao ditoy Urzadan. Nagbabalay dagiti tattao iti “Abagatan”. Nagipasdek met dagiti Hapones iti Garrison da (iti disso nga ayan ti pagadalan Elementarya ita). Kadagidi nga panawen met ti kaadda ti Lepanto Mines nga imanmanehar met laeng dagiti sibilyan nga Hapones (iti segud nga disso ti napuoran nga kabalbalayan dagiti taga-Urzadan). Nagpatakder da kadagiti pasdek nga pagponpondoan iti naba nga maikarga iti tren nga maipan iti Sudipen, la Union. Nagipasdek da pay iti garahe/auto-shop ken balbalay nga pagianan dagiti trabahador ken sibilyan nga Hapones.

Idi simmanglad ni Hen. Mc Arthur iti Leyte, nagrugin ti gulo. Kapilitan nga nagbakuit manen dagiti tattao iti Sumalis-e ken Kumilat. Simmangpet ditoyen dagiti soldado nga Hapones nga nasunson manipud iti Abagatan ken Norte, nagkampoandan ti buo nga Urzadan. Idi sinerrek dagiti soldado nga Amerikano ken Pilipino (15th ken 121st Infantry Battalion) ti Suyo kalpasan nga maagawda ti kampo dagiti Hapones iti Bitalag, Tagudin nagpasurongda aminen ditoy Urzadan. Iti agtultuloy nga pannakasunson ken pannakaabakda, naglibas dagiti Hapones. Nagnada iti Nabantey nga nagturong iti Bessang, Cervantes nga nakapasamakan ti naudi nga ranget nga nakaabakan dagiti Hapones.

Ket nupay adun ti tawen a naglabas in-inut nga napasubli ti sigud nga linak ken talna iti uneg ken aglawlaw ti Barangay Urzadan